آشکارساز دودی نمونه گیر هوا
چندین سال پیش آتش سوزی در مرکز داده بسیار مجهز و گرانقیمت یک ساختمان تاسیسات پزشکی در یکی از ایالتهای میانی ایالات متحده سبب شد تا این مجموعه تکنیک جدیدی در حفاظت در مقابل حریق را به کار بگیرد. مرکز داده شامل سه اتاق تجهیزات IT و یک اتاق عملیاتی شبکه بود. به دلیل بار محاسباتی بسیار بالا در شرایط بحرانی تصمیم گرفته شد تا از استراتژی بهتری جهت حفاظت در برابر حریق نسبت به نمونه های قبل استفاده شود، از اینرو نوع آشکار، از دودی نقطه ای به آشکار سازی دود بوسیله نمونه گیری از هوای محیط یا همان AIR SAMPLING SMOKE DETECTOR تغییر یافت. اولین نمونه از آشکار ساز نمونه گیر هوا جایگزین نوع نقطه ای در سقف اتاق عملیاتی شبکه شد و تنها چند هفته پس از راه اندازی، اولین اعلان که اتفاقا در حد بسیار پایینی از دود منتشر شده و از منبع بوجود آورنده آن بود توسط آشکار ساز اعلان شد. با آشکار سازی اولیه و عدم اطمینان به نتیجه آن سرویسکار تاسیسات به بهره بردار اعلان کرد تا از صحت عملکرد آشکار ساز مطمئن بشوند و در همین راستا به همراه مهندس تاسیسات تقریبا یک ساعت و نیم پس از وقوع اولین هشدار در اتاق عملیات جهت بررسی حضور یافتند . در زمان عیب یابی و بررسی سیستم ناگهان کسی پرسید : بوی دود نمی یاد؟
این پرسش سبب شد تا بررسی ها دقیقتر انجام بگیرد و در نتیجه آن مشخص شد در داخل یک کابینت الکتریکی در کف کاذب اتاق که شامل برد های الکترونیکی و رله های کنترلی بود گرم شدن بیش از حد یک برد الکترونیکی سبب انتشار دود در فضا و خاموش شدن بخشی از سیستم تهویه شده است.
نکته اینجاست که سیستم آشکار ساز دودی نمونه گیر هوای محیط، یک ساعت و نیم قبل از هر فردی در محیط متوجه حضور دود شده بود. و این خود گواهی بر قدرت عملکرد این نوع آشکار ساز نسبت به نمونه های دیگر است.
آشنایی با آشکارساز نمونه گیر هوا
آشکار ساز دود نمونه گیر هوای محیط که به اختصار ASSD گفته می شود یکی از پنج نوع آشکار سازهای ذکر شده در استاندارد NFPA جهت آشکارسازی دود می باشد.
چهار نوع دیگر آشکارسازهای دود عبارتند از : آشکارساز دود نقطه ای ، بیم دتکتور، دتکتور دود کانالی و دتکتور دود تصویری
آشکار سازهای دودی نمونه گیر هوا از سه بخش تشکیل شده اند: آشکارساز، که شامل فن مکنده هوا و محفظه آشکارسازی می شود، لوله های نمونه گیری هوا (که معمولا از نوع PVC و سایز 3/44هستند) و بخشهای نمونه گیری که همان سوراخهای روی لوله ها و شلنگهای نمونه گیری می باشند.
فن داخل آشکار ساز از طریق سوراخ های روی لوله ها هوای محیط را به داخل محفظه می کشد و در آنجا وجود دود و میزان آن را در هوا اندازه گیری می کند. هر یک از سوراخ هایی که بر روی لوله های نمونه گیری تعبیه شده اند از نظر استاندارد NFPA 72-2016 همانند یک دتکتور دود نقطه ای عمل می کنند، یعنی در واقع شعاع مجاز تحت پوشش این سوراخها همان شعاع آشکارساز نوع نقطه ای می باشد.
در زمانی که دود از محیط اندازه گیری می شود آشکار ساز نفرات حاضر را جهت جلوگیری از انتشار دود و آتش آگاه می سازد که غالبا برای آشکارسازی از این نوع، چندین مرحله پیش از آلارم در نظر گرفته می شود تا زمانی که میزان دود به حد اعلان به پنل مرکزی اعلان حریق برسد. به همین سبب این نوع از آشکارسازها به VERY EARLY WARNINIG FIRE DETECTIONN یا آشکارسازهای تشخیص حریق زود هنگام معروف شده اند.
مشخصه منحصر به فرد دیگر این نوع آشکار ساز توانایی تشخیص اجزای مختلف مانند گرد و غبار و دود در هوا می باشد. گرد و غبار و سایر اجزایی که به غیر از دود در هوای محیط وجود دارند توسط فیلترهای موجود در آشکار ساز فیلتر می شوند. مقداری از گرد و غبار هم که از فیلترها عبور می کند توسط سنسور داخلی آشکار ساز نسبت به دود قابل تمییز هستند و در واقع تنها دود وارد شده به محفظه آشکار ساز اندازه گیری می شود.
کاربرد آشکارسازهای دود نمونه گیر هوای محیط
این نوع آشکار سازها معمولا برای موارد زیر به کار برده می شوند :
1- در سقف اتاقهایی که شامل تجهیزات تکنولوژی اطلاعات یا ارتباطات هستند.
2- در مجاری برگشتی سیستم های تهویه، بکار گیری این تکنیک سبب می شود تا بسیاری از تاسیسات از تهدید انتشار حریق دور بمانند.
3- در ساختمان هایی که انواع دیگر آشکار سازی دود به طور مناسب عمل نمی کنند. انعطاف کاری بالای این نوع آشکار سازها اجازه می دهد تا بر بسیاری از چالش های محیط های با ریسک حریق بالا فایق آیند.
4- در اتاقهایی که انواع دیگر آشکار سازهای دود کار نمی کنند مانند اتاقهای عکسبرداری در بیمارستانها.
5- در انبارهای مواد منجمد و دیگر فضاهای سرد
6- اتاقهای با سقف های بسیار بلند مانند انبارها و حتی سالن های تولید و دیگر فضاهای صنعتی که نصب و نگهداری انواع دیگر آشکارسازها با مشکل روبرو می شود.
جانمایی آشکار ساز، انتخاب اندازه آشکارساز و سوراخهای نمونه گیری
در بیشتر کاربری ها یک آشکار ساز دود نمونه گیر در هر اتاق نصب می شود. سازندگان آشکارسازهای نمونه گیر معمولا این نوع آشکارسازها را در اندازه های مختلف و با در نظر گرفتن حجم اتاقهایی که باید در آنها نمونه گیری انجام پذیرد می سازند.
سازندگان، آشکارسازهایی با نرخ اندازه گیری متفاوت از فضاهایی با متراژ 90 متر مربع تا 2500 متر مربع داشته اما بیشتر آشکارسازها برای پوشش مقیاس فضایی 450،750 و 1850 متر مربع ساخته می شوند. این نکته باید به خاطر سپرده شود که معمولا متراژ فضایی که هر سوراخ روی لوله های نمونه گیری که در شرایط ایده ال نصب شده اند را پوشش می دهد تقریبا 80 متر مربع است.
محل نصب آشکار ساز هم باید در جای مناسبی برای نگهداری آسان آنها در نظر گرفته شود.
بازرسی،تست و نگهداری از آشکارسازهای نمونه گیر
بازرسی و تست این تجهیزات باید طبق استاندارد NFPA انجام گیرد. در هر حال این پروسه در دتکتور های سازندگان مختلف با توجه به موارد پیشنهادی ذکر شده در دستورالعمل های عملکردی تجهیزات فرق می کند.
بازرسی ها باید دو بار در سال صورت گرفته و فیلترهای داخلی آشکارسازها باید بازبینی و صحت آنها تایید شود. لوله های نمونه گیری هوا باید بازرسی شده تا درستی تجیزات نصب آنها تایید شود. همچنین کلیه سوراخها جهت اطمینان از باز بودن آنها بررسی شوند.
تست آشکارسازها باید یکبار در سال انجام بگیرد که دو تست را شامل می شود یکی تست مراحل آلارم آشکارساز و دیگری زمان واکنش آشکارساز . تست آلارم آشکارساز ها همانند تست آشکارسازهای دود نقطه ای می باشد که واکنش آشکارساز و قرار گرفتن آن در شرایط آلارم را زمانی که حجم دود کافی به سنسور آن می رسد را نشان می دهد. همچنین تست زمان واکنش تایید کننده زمان پاسخدهی نسبت به مصافتی است که دود از نقاط مختلف لوله های نمونه گیری هوا به سنسور می رسد که این زمان نباید هیچ تغییری با حالت اولیه آشکار ساز داشته باشد و در واقع سلامت لوله ها را مشخص می نماید.
نگهداری این تجهیزات هم شامل تمیزکاری قسمت های مختلف که FLASH کردن یا هواگیری شبکه لوله ها را شامل می شود و همچنین تعویض فیلتر های آشکار ساز در صورت نیاز را در بر می گیرد. آشکارسازهای نمونه گیر هوا زمان تعویض فیلتر را بوسیله نمایشگر خطای داخلی مشخص می نمایند که معمولا هر دو سال یکبار می باشد. (بنابه پیشنهاد سازنده)
داستان موفقیت ساختمان تاسیسات پزشکی
چرا مرکز داده تکنیک حفاظت در برابر حریق را به روز رسانی کرد؟
آشکارسازهای نمونه گیر هوا جدید نیستند و مرکز داده تنها در مورد تکنولوژی آنها برای چندین سال شنیده بود. آنها تصمیم گرفتند تا با نصب تعدادی از این نوع آشکار ساز در واقع عملکرد آنها را مورد بررسی قرار دهند و در واقع زمانی که آنها متوجه اولین هشدار شدند باورشان بر صحت عملکرد آشکار ساز نبود . در حالیکه آشکار ساز به درستی کار کرد و جلوی اتفاقات بعدی را گرفت. در واقع به دلیل حجم پایین دود تولیدی از گرم شدن تجهیز الکترونیکی آنها بوسیله هیچ یک از انواع آشکارسازها نمی توانستند متوجه این موضوع بشوند.
پس از این رویداد آنها تصمیم گرفتند تا این شیوه آشکار سازی را در تمام قسمتها جایگزین نمایند. در واقع توقعات آنها پس از انجام تست تغییر کرد و به این تکنولوژی باور پیدا کردند.
آشکارسازهای دودی نمونه گیر هوای محیط (ASSD) می توانند به عنوان یکی از بخشهای یک سیستم حفاظت در برابر حریق بسیار قدرتمند در مکانهایی که سرعت تشخیص از اهمیت بسیار بالایی برخورداراست به کار گرفته شوند.